بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و فاکتور های تغذیه ای گیاه نقودشک (scorzonera paradoxa fisch. & c. a. mey) بومی خراسان

در این پژوهش، خصوصیات فیزیکوشیمیایی، فاکتورهای تغذیه ای و اثرات ضد دیابتی گیاه نقودشک با نام علمی scorzonera paradoxa fisch. & c. a. mey مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، از نقودشک موجود در شهرستان بیرجند که به طور طبیعی می روید، جمع آوری شد. جهت نام گذاری علمی، از گیاه یک نمونه ی پرسی تهیه گردید و به هرباریوم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی منتقل گردید.نمونه ها (پس از تفکیک اندام های برگ و ریشه) خشک شده و آسیاب گردیدند. برای اندازه گیری درصد فیبر خام، ndf و adf از دستگاه فیبرتک، درصد پروتئین از دستگاه کجلدال و درصد چربی خام از دستگاه سوکسله استفاده گردید. مقدار انرژی در برگ و ریشه با استفاده از بمب کالریمتر اندازه گیری گردید. از روش خاکستر کردن خشک برای اندازه گیری درصد خاکستر استفاده شده و پس از آماده سازی محلول خاکستر میزان عناصر و فلزات سنگین گیاه با استفاده از دستگاه جذب اتمی (کوره گرافیت) اندازه گیری شد. اندازه گیری میزان کربوهیدرات ها، ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها و تانن ها به کمک روش های اسپکتروسکوپی uv/vis و تعیین میزان و نوع اسیدهای چرب پس از متیله کردن به کمک کروماتوگرافی گازی (gc/fid) انجام گردید. همچنین اثر عصاره اتانولی 70% برگ نقودشک در درمان موش های دیابتی شده با آلوکسان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده حاکی از این بود که برگ نقودشک بیشترین درصد پروتئین، خاکستر و چربی خام را نسبت به ریشه دارد. از سوی دیگر بیشترین مقدار انرژی و درصد فیبر خام مربوط به ریشه بود.در برگ میزان فلزات cd، mg، cr، mn و znو در ریشه میزان فلزات fe، zn و mn قابل توجه بود. نتایج حاصل از اندازه گیری ترکیبات فنلی و کربوهیدرات های محلول در آب بیانگر غنی بودن برگ از این ترکیبات مفید نسبت به ریشه بود. همچنین برگ سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع مانند اولئیک اسید با 48/33% و اراشیدونیک اسید با 59/25% بود. لینولئیک اسید با 47/24% بیشترین مقدار اسیدهای چرب غیراشباع و استئاریک اسید با 29/41% بیشترین مقدار اسیدهای چرب اشباع را در ریشه تشکیل می دهند. از سوی دیگر یافته های این تحقیق نشان می دهد که مصرف طولانی مدت نقودشک و مخصوصاً مصرف زیاد آن هر چند باعث کاهش سطح قندخون می گردد ولی می تواند منجر به آسیب کبدی در موش های دیابتی گردد.در موش های سالم هم با افزایش دوز آثار سمیت خفیف مشاهده می گردد.